Хаклӑ тӑвансем, яшсем, вӑйпиттисем, тантӑшсем!
Тӑван тавралӑх кирек камшӑн та хаклӑ. Тӑван Ҫӗршыва чӑнласа юратас, упрас, аталантарас тесен малтанах ун вӑрӑм историне, мӗн пуррине, мӗн тумаллине пӗлес пулать. Камсем ӑна ҫак тарана упраса ҫитернӗ, мӗнле ӗҫленӗ, кӗрешнӗ, сыхланӑ, пире валли мӗн-мӗн туса хӑварнӑ (ял-хуласем, шкулсем, сыватӑшсем, хуҫалӑхсем, чӗлхе, тӗрӗ, ҫырулӑх, ӳнерсем, наука тата ытти те), таврапӗлӳҫӗ ҫавна йӑлтах тӗпчеме тӑрӑшать. Ҫавӑнтах Аслӑ Ҫӗнтерӳ 80 ҫулне кӗтсе илнӗ чухне вӑрҫӑпа тыл паттӑрӗсем ҫинчен калаҫатпӑр, ҫыратпӑр. Халӗ СВО-ра ҫапӑҫакан тӑвансем те пирӗн куҫ умӗнчех.
Халӑхӑн ӗмӗрхи историйӗ пирӗнпе! Ку ҫеҫ-и! Уй-хир, шыв-шур, вӑрман-ҫаран, ҫул-йӗр, сӑрт-ту, ҫырма-ҫатра тата таврари ытти темтепӗр таврапӗлӳҫӗ тимлесе пӑхасса кӗтет. Лайӑх тӗслӗх нумай! Кайӑк-кӗшӗк ҫинчен, чӗрчунсем, ӳҫентӑрансем ҫинчен тӗплӗ кӗнекесем тухрӗҫ. Чӑваш аксакал ӑсчахӗсен ертӳҫи Федор Карягин «Экологическая энциклопедия ЧР» тӗплӗ кӗнеке пухса-ҫырса кӑларчӗ. Нумай пулмасть Иван Дубанов учитель республикӑри ялсем тата шывсем ҫинчен паха кӗнекесем пичетлесе хӑй ятне вилӗмсӗр туса хӑварчӗ. Ку тата ытти кӗнекесене эсир Сергей Сорокинӑн «Чӑваш керемӗнче» е Чӑваш таврапӗлӳ пӗрлӗхӗн ылмашӑнми ҫумъертӳҫи Галина Соловьева тата ҫыруҫи Ольга Тимофеева урлӑ ятарлӑ выставка тусах шӗкӗлчеме пултаратӑр. Чӑваш вулавӑшӗсем тавралӑх сӑнавне питӗ тӗплӗ туса пыраҫҫӗ. Районта энциклопедисем кӑларассине хӑйсем ҫине илчӗҫ. Чӑваш тӗрри, юрри-сӑвви, тумӗ, апат-ҫимӗҫӗ тавра хӗрарӑмсене, хӗрсене, ачасене, ҫамрӑксене пӗрлештерчӗҫ. Чӗререн тав вӗсене!
Шкулсене ҫапла тав тума кӑмӑл ҫаврӑнмасть. Ку таранччен хӑйсен историне ҫырман вӑтам шкулсем чылай вӗт-ха! Вара вӑл шкулсенче тӑван тавралӑха упрама вӗрентеҫҫӗ тетӗр-и! Чӑваш элтеперӗ Олег Николаев ҫак кунсенче Раҫҫей Президентне Владимир Путина 9 шкул туни тата 111 шкула юсани ҫичен рапортларӗ. Конференци йышӑну тусах Элтепере тата Вӗрентӳ министерствине каламалла: ҫурт тӑррисене витни аван, анчах чылай вӗрентекенпе директорӑн тӗпеккисене тӗрӗс ӑнланупа витмелле. Шкул патриотизм вӗрентӗвӗнчен тӳнтере сулӑнса кайрӗ, нацин лайӑх енӗсене таптама пуҫларӗ. Мӗн пулса тухни халӗ янках курӑнать. Яш-кӗрӗм кушарӗ (форум, конференции) ку ыйтупа ҫирӗп сӑмах каласса шанатӑп. Чӑваш хыпарлав хатӗрӗсем пирки те сӑмах уҫҫӑн пулмалла. Ҫителӗксӗр вӗсенче воспитани ыйтӑвӗсем, халӑхӑн ҫирӗп вӑй-хапӑлне уҫса пани…
Шанчӑклӑ таврапӗлӳҫӗсем! Пирӗн ӗҫ пархатарлӑ та ӗмӗрсем валли. Хамӑр хушӑри хастар краеведсене хамӑрах тивӗҫлипе хаклар. Пире ӑнланманнисем, юри ура хуракансем, ытти пӗрлӗхсемпе – адинистрацисемпе, тӗпчев институчӗпе, халӑх академийӗпе, конгреспа, ветерансен, хӗрарӑмсен, писательсен, аксакалсен тата ытти союзсемпе — хирӗҫтерме пӑхакансем тупӑнсах пыраҫҫӗ. Сурса иртсе кайӑр ун пек суя ҫынсенчен! Ҫӗр ҫинчи йӗркеллӗ кирек кам та пирӗн юлташ, ӗҫтеш, пире пурне те ҫутӑ тӗллевсем пӗрлештерсе тӑраҫҫӗ.
Виталий Станьял, Чӑваш таврапӗлӳҫисен пӗрлӗхӗн Хисеплӗ председателӗ
2025, пуш, 29
